قرآن ناطق
قرآن ناطق تعبیری روایی که در وصف پیامبر اسلام(ص)، امام علی(ع) و دیگر اهل‌بیت(ع) استفاده شده است. شهرت این تعبیر برای امام علی(ع)، بیش از دیگران است. علت این تعبیر را چنین دانسته‌اند که این افراد، تجسم عملی قرآن بوده و به حقیقت و باطن قرآن پی برده‌اند و می‌توانند این آگاهی را به دیگران نیز منتقل کنند.
مصادیق قرآن ناطق
براساس نقل سید رضی در نهج‌البلاغه، امام علی(ع) در مورد قرآن می‌گوید که آن را به سخن آرید ولی هرگز سخن نمی‌گوید، امّا من شما را از آن خبر می‌دهم. همچنین بنابر منابع متاخر امام علی(ع) خود را «قرآن ناطق» و «کلام الله ناطق» خوانده است.
برخی منابع متأخر نیز نقل کرده‌اند که زمانی که سپاه معاویه در جنگ صفین قرآن بر روی نیزه بردند به این بهانه که به حکمیت قرآن راضی هستند؛ امام علی(ع) فرمود: أنَا الْقُرآنُ النّاطِق؛ من قرآن ناطق هستم.
| در مدح آن فخر زمن، قرآن ناطق بوالحسن | شو با پیمبر هم‌سخن، گو «لا فتی الا علی» |
تعبیر قرآن ناطق برای پیامبر اسلام و اهل بیت(ع) به‌صورت کلی استفاده شده است. همچنین در برخی نقل‌ها از خود قرآن نیز با تعبیر قرآن ناطق یاد شده است.
معنای قرآن ناطق
محققان و مفسران، تعبیر «قرآن ناطق» را اشاره به این معانی دانسته‌اند:
- تجسم عملی قرآن: برخی مفسران معتقدند پیامبر اسلام(ص)، امام علی(ع) و دیگر اهل‌بیت(ع) تجسم عملی قرآن هستند. اینان از آنجا که عمل‌کننده کامل به قرآن می‌باشند؛ قرآن ناطق خوانده می‌شوند.
- بیانی برای تأویل قرآن: تعدادی از مفسران معتقدند آیاتی در قرآن وجود دارد که افراد عادی نمی‌توانند به حقیقت آن‌ها پی ببرند. اما از آنجا که اهل‌بیت(ع) با وجود خود، قرآن را درک کرده‌اند و با اهداف قرآن همراهی کامل دارند، می‌توانند حقیقت آیات قرآن را بازگو کنند.
پانویس
- ↑ سید رضی، نهج‌البلاغة، ۱۴۱۴ق، ص۲۲۳.
- ↑ بروجردی، تفسیر الصراط المستقیم، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۱۱۸.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۰، ص۵۴۶.
- ↑ قندوزی، ینابیع المودة، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۲۱۴.
- ↑ برقعی، سخنوران نامی معاصر ایران، ۱۳۷۳ش، ج۱۲، ص۴۳۳.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۴، ص۱۹۳.
- ↑ حسینی همدانی، انوار درخشان، ۱۴۰۴ق، ج۱۸، ص۲۲۳.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۲، ص۳۶۰.
- ↑ مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۳۹.
- ↑ مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۹-۱۰.
منابع
- برقعی، محمد باقر، سخنوران نامی معاصر ایران، قم، نشر خرم، ۱۳۷۳ش.
- بروجردی، سید حسین، تفسیر الصراط المستقیم، تحقیق: بروجردی، غلامرضا مولانا، مؤسسه انصاریان، قم، چاپ اول، ۱۴۱۶ق.
- حسینی همدانی، سید محمد حسین، انوار درخشان، تحقیق: بهبودی، محمد باقر، کتابفروشی لطفی، تهران، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.
- سید رضی، محمد بن حسین، نهج‌البلاغة، محقق: صبحی صالح، قم، هجرت، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.
- قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع الموده لذو القربی، محقق: علی بن جمال اشرف حسینی، قم، دار الاسوه، ۱۴۲۲ق.
- مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- مغنیه، محمد جواد، تفسیر الکاشف، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.